Met goed alcoholbeleid kun je gezondheids- en welzijnswinst boeken.
Hieronder volgen handvatten en tips die bijdragen aan succesvol beleid. Ook vind je op deze pagina het Preventie- en handhavingsplan voor de uitvoering van de Alcoholwet – 4.1 van het Trimbos-instituut en onze basistekst voor hoofdstuk 1 en 2.
De 4 pijlers van alcoholpreventie
Alcoholpreventie vraagt hoe dan ook om een integrale aanpak: het tegelijkertijd inzetten van maatregelen op meerdere terreinen. Op gemeentelijk niveau gaat het dan om een gelijktijdige aanpak op de volgende pijlers:
- Voorlichting en educatie
- Signalering en advies en ondersteuning
- Fysieke en sociale omgeving
- Regelgeving en handhaving
Bekijk een nadere toelichting van de pijlers en mogelijke concrete invulling.
Integrale aanpak: relevantie voor andere beleidsdomeinen
Succesvol alcoholbeleid vraagt om samenwerking tussen diverse domeinen binnen jouw gemeente. Uiteraard is draagvlak een belangrijke voorwaarde voor een goede samenwerking. De resultaten van het beleid dalen neer in verschillende domeinen, zoals hieronder verder wordt toegelicht.
Het gebruik van alcohol kost de samenleving 2,3 tot 2,9 miljard euro per jaar. Ruim 1% van de totale zorgkosten zijn het gevolg van alcoholgebruik.
Met goed alcoholbeleid kan gezondheids- en welzijnswinst geboekt worden. Meer informatie vind je op VZinfo en Alcoholinfo). Mensen zijn langer gezond en leven langer, dit verlaagt ook de maatschappelijke kosten. Met goed alcoholbeleid verminder je:
- huiselijk geweld
- overlast in het uitgaansleven
- problemen door verslaving
- studievertraging en arbeidsverzuim
- vandalisme
- (verkeers)ongevallen
Gemeenten zijn bij uitstek de partij om een integrale alcoholpreventie aanpak samen te stellen, stakeholders te betrekken en activeren en preventieactiviteiten te coördineren.
Hoe betrek je andere domeinen en partners?
Hieronder staan tips over hoe je andere domeinen en partners kan betrekken. Dit draagt bij aan samenwerking en een integrale aanpak.
- Bespreek de urgentie van het probleem van overmatig alcoholgebruik en waarom samenwerking nodig is.
- Breng samen in kaart hoeveel alcohol er wordt gedronken in de gemeente, door wie en waar. Zie daarvoor ook de cijfers.
- Bespreek welke gevolgen overmatig alcoholgebruik heeft voor inwoners en wat de maatschappelijke effecten van overmatig alcoholgebruik zijn (veiligheid, verzuim, ongevallen, vernielingen). Zie daarvoor ook de cijfers.
- Verplaats je in de ander: in zijn of haar taal, normen en waarden. Sluit aan aan bij andere belangrijke politieke en bestuurlijke thema’s (zie voorbeelden maatschappelijke effecten).
- Ontdek in een een-op-eengesprek welke belangen de ander heeft. Zijn er al raakvlakken? Zoek de win-win-situatie.
- Wat is de meerwaarde van gezondheid voor de andere partij?
- Zoek naar een gedeelde visie
- Inventariseer wat er in de gemeente al gedaan wordt aan alcoholpreventie (vanuit de verschillende domeinen), hoe dit elkaar kan versterken en waar de uitdagingen liggen.
- Werk samen aan een plan om het probleem aan te pakken. Zo werk je gelijktijdig aan een gezamenlijke taal. Bekijk wie welke rol op zich kan nemen en waar je elkaar kunt versterken.
Beleidsinterventies uit het Nationaal Preventieakkoord
In het Nationaal Preventieakkoord zijn een aantal suggesties gedaan voor beleidsinterventies om alcoholgebruik (onder jeugd) te verminderen. Namelijk:
- Inzetten van 17-jarige testkopers om de controle in winkels te testen.
- Geen happy hours en meters bier meer in sportkantines.
- Bij jeugdwedstrijden wordt geen alcohol geschonken in de kantine. Hierover kun je afspraken maken met de sportverenigingen in je gemeente of neem dit op in de subsidieverordening.
- Geen alcoholreclame langs sportvelden en minder bij grote sportevenementen.
Preventie- en handhavingsplan alcohol
Elke gemeente is verplicht een vastgesteld preventie- en handhavingsplan alcohol te hebben. Vaak wordt het preventie- en handhavingsplan vanuit het domein Veiligheid opgesteld. Wil je preventie en gezondheid een prominentere plek geven in het plan? Zoek dan de samenwerking op vanuit Publieke gezondheid en lever tekstsuggesties aan voor het preventie- en handhavingsplan.
Het Preventie- en handhavingsplan voor de uitvoering van de Alcoholwet – 4.1 van het Trimbos-instituut biedt een goede basis om beleid te maken en samenwerking tussen verschillende domeinen te creëren. Het model is een goed format. Het biedt ruimte voor zowel regionale kaders en ambities en lokale invulling. Om een uniformele, regionale basis te creëren heeft de GGD een basistekst gemaakt voor hoofdstuk 1 en 2. Vanaf hoofdstuk 3 is er ruimte voor lokale invulling.
Bekijk ook: Kennisdossier Alcohol en gemeenten.